sinterklaasspeelgoed

Dag liefste kinderen, (en natuurlijk ook lieve ouders en grootouders)

Binnenkort is het weer zover…mijn naamfeest! Ondertussen ben ik samen met al mijn Zwarte Pieten met onze stoomboot afgereisd naar de lage landen, naar Vlaanderen en Nederland! Mijn werkpieten zijn al heel lang aan het werk om ons bezoek voor te bereiden. Zoal jullie wel weten kom ik en mijn  Pieten  nooit met lege handen naar de lage landen afgereisd. Mijn bakpieten hebben dan ook volop  overheerlijke speculaas gebakken; mijn snoepgoedpieten hebben hopen chocolade figuurtjes gemaakt, mijn speelgoedmaakpieten hebben de  speelgoedfabriek volop laten draaien om jullie jullie liefste speelgoed te schenken en mijn strijkpieten zorgen dat onze kostuums er pietfijn uitzien. O ja, ik vergeet de boekpieten te vernoemen want die hebben uiteraard alle laatste weetjes van jullie gekste apenstreken verzamelt zodat mijn Heilige Boek uitpuilt van de laatste mooie verhaaltjes. Mijn allerbeste en allertrouwste hoofdpiet is ook al een heel tijdje druk in de weer om alles in goede banen te leiden. Er dient immers zoveel gepland te worden. Ieder jaar  weer krijgen we ontelbare speciale brieven van jullie om een bezoekje te brengen bij jullie thuis, in jullie school, op het werk van mama en papa, en op nog zovele andere plaatsen!  Misschien sta ik één van de dagen ook dicht bij jou? Dan gooien mijn hoofdpiet en bezoekpiet weer vele lekkere snoepjes. Ik zal dan mijn Heilige Boek opendoen en lezen of jullie braaf zijn geweest en als dat zo is, dan brengen we misschien wel een aantal leuke sinterklaasgeschekjes mee voor jullie.

Tot binnenkort!

Groetjes van Sinterklaas en  vele Zwarte Pieten

SINTERKLAAS

Sinterklaas of Sint-Nicolaas is de hoofdpersoon van het gelijknamige jaarlijkse  kinderfeest dat op 5 december in Nederland en op 6 december in België wordt gevierd.  Het sinterklaasfeest is gebaseerd op de traditie over de bisschop van Myra, Sint-Nicolaas, die in de derde eeuw na Christus leefde. De huidige vorm van het sinterklaasfeest kent zeer waarschijnlijk zijn oorsprong  uit het prentenboekje Sint Nicolaas en zijn knecht, van de hand  van de onderwijzer Jan Schenkman uit 1850. Maar dit zeer bekende kinderfeest heeft een veel oudere oorsprong. Sinterklaas wordt steeds uitgebeeld als een statige oude man met witte baard en haren, rode mijter en mantel. Hij rijdt op een witte schimmelpaard  en heeft  meerdere zwarte helpers, Pieten genaamd. Het sinterklaasfeest wordt in verschillende delen van Europa gevierd, maar de invulling van de folklore verschilt per streek. De twee belangrijkste verschillen zijn de manier waarop Sinterklaas arriveert alsook het uiterlijk van zijn knecht.

SINTERKLAASWEETJES

Sinterklaas, ofwel de heilige Sint Nicolaas, werd rond 270 geboren in Pataras (Klein-Azië). Rond het jaar 300 na Christus was Nicolaas de bisschop van Myra. Hij deed veel goeds voor de mensen. Hij stierf als bisschop Nicolaas van Myra op 6 december 342 in Myra en werd later vanwege zijn vele goede daden heilig verklaard. Daarom verklaarden de mensen hem na zijn dood heilig. Zijn naam werd Sint Nicolaas. 

Als baby bleek Nicolaas al een bijzonder iemand. Zo ging het verhaal dat hij rechtop in zijn badje ging staan en met gevouwen handen God dankte voor zijn geboorte. Later werd hij priester en ook toen werden er bijzondere verhalen over hem verteld. Eén ervan ging over drie jongens die in een bos wandelden en de weg kwijt raakten. Ze vroegen een herbergier of ze bij hem mochten slapen. In de herberg pakte de herbergier een mes, sneed de jongens in stukken en stopte ze in een ton. Nicolaas die toevallig langskwam had direct in de gaten dat er iets mis was. Hij bad tot God en de drie jongens stapten levend uit de ton alsof er niets was gebeurd. Door dit verhaal werd Nicolaas de beschermheilige van de kinderen. In een ander verhaal hielp Nicolaas drie meisjes die te arm waren om te trouwen. Hij deed dat door 's nachts buidels met geld in de slaapkamer van de meisjes te gooien. Een ervan kwam terecht in een schoen. Daarom zetten wij bij het Sinterklaasfeest nog steeds onze schoen in de hoop dat Sint Nicolaas er iets in stopt.

In een ander verhaal maakte Nicolaas per schip een reis naar Jeruzalem. Onderweg wilde de duivel met een storm het schip laten vergaan. Nicolaas bad tot God, en meteen ging de wind liggen en de zee werd rustig. Zo werd Nicolaas ook de beschermheilige van de zeelieden. In veel havensteden bouwde men daarom kerken, ter ere van Nicolaas, zoals de Sint Nicolaaskerk  in Amsterdam.

Na zijn dood werd hij in zijn eigen kerk begraven en bijgezet in een stenen grafkist. De kerk verklaarde hem heilig. Er kwam Sint voor zijn naam te staan. Sint Nicolaas. Zevenhonderd jaar later veroverden Turkse moslims Myra. De christenen konden nu niet langer het graf van hun heilige bezoeken. Daarom zeilden Italiaanse zeemannen naar Myra om het lichaam van Sint Nicolaas op te halen en mee te nemen naar Bari in Zuid-Italië. Daar werd zijn lichaam bijgezet in een nieuw graf, in een kerk die speciaal voor hem was gebouwd, de Sint-Nicolaaskerk. Ongeveer tweehonderd jaar na zijn dood ontstaan de eerste legenden over de Heilige Nicolaas. Legenden die vermengd werden met nog een andere toonaangevende Nicolaas uit die tijd. Zo ontstonden er al snel een 150-tal legenden rond zijn persoon. Al voor het jaar 1000 was hij één van de meest  vereerde heiligen in de oosterse en westerse kerk, een soort afspiegeling van de Christusfiguur. In de 11 de eeuw werd zijn naamdag op 6 december op de kalender gezet. Vanaf de middeleeuwen ontwikkelt de herdenking van de sterfdag van Sinterklaas zich in het Westen van Europa tot het kinderfeest zoals we het nu kennen. Het begon met het kiezen van een kinderbisschop en assistenten uit de arme kinderen van een stad. Deze kinderen kregen tot 'Onnozele Kinderen' (28 december) eten en cadeaus (onder meer schoenen). Langzaam maar zeker groeit het trakteren van kinderen uit tot een algemeen volksgebruik. Lange tijd was er grote weerstand tegen dit gebruik, met name vanwege de rooms-katholieke kerk alsook vanuit bepaalde protestantse kerken. Pas in de 19e eeuw duikt de bisschop weer in het openbaar op. Uit deze tijd stammen ook de meeste van de Sinterklaasliedjes . 'Zie ginds komt de stoomboot' staat bijvoorbeeld in 1851 in de versjesbundel 'St.-Nicolaas en zijn knecht' van J. Schenkman.

sinterklaas en de germaanse levensbeschouwing

Naast de christelijke elementen die we kunnen herkennen in de figuur, van Sinterklaas en de gebruiken en rituelen rondom zijn feest, zijn vele gebruiken pas echt te verklaren vanuit de Germaanse levensbeschouwing. Toen het christendom in onze streken verspreid werd, vermengde deze zich met de bestaande Germaanse godsdienst. Zo werden elementen van het Germaanse geloof opgenomen in christelijke gebruiken en omgekeerd. Dit gebeurde dus ook met de figuur van de heilige Nicolaas.

De winterperiode die na de herfst komt, met al zijn rijkdom aan vruchten en zaden, is een tijd van dood en duisternis, het levende groen is verdreven evenals het licht en de warmte. Om hun hoop op de terugkeer van de zon en de vruchtbaarheid van het land in de lente uit te drukken offerden de Germanen hun vruchten van het veld (wortelen, bieten noten e.a. zaden) Zo hoopten ze dat de god Wodan hen overvloedig zou zegenen met levenszaden en een goede oogst De Germaanse god Wodan reed, volgens de mythologische verhalen op een witte schimmel hoog door de lucht. (wat verwijst naar het paard van de Sint op het dak) Als god van het leven, de levensadem, de lucht, strooide Wodan de levenszaden uit samen met zijn helper Oel of Norwi (Zwarte Piet die (peper)noten gooit). Veldvruchten werden geofferd in de hoop dat Wodan voor een goede oogst zou zorgen. (De biet en wortel voor het paard van de Sint). Zoals de rook van de offers door het rookgat omhoog kringelde, zo hoopte men dat de goede gaven van Wodan over de mensen heen zouden komen (de latere schoorsteen en de geschenken van de Sint)

SINTERKLAASLIEDEREN

Sinterklaasliedjes worden gedurende de hele sinterklaastijd gezongen. Sinterklaasliedjes worden gezongen vanaf de aankomst en de blijde intocht van Sinterklaas, wanneer de schoen wordt gezet, wanneer de  Sint en Piet op bezoek komen thuis of op een openbare plaats en aan het de vooravond of tijdens het sinterklaasfeest. Eén van de belangrijkste gewoonten verbonden aan het folkloristische feest van Sinterklaas is net het zingen van sinterklaasliedjes. Deze liedjes zijn voornamelijk mondeling doorgegeven van ouder op kind en behoren zeer duidelijk tot de Vlaamse en Nederlandse liedcultuur. De oudste van deze heiligenliederen over Sint-Nicolaas stammen uit de zestiende en zeventiende eeuw. In de negentiende eeuw zijn een aantal bestaande volksliedjes over Sinterklaas opgetekend, zoals 'Sinterklaas goed heiligman', 'Sinterklaas kapoentje' en 'Sinterklaasje bonne bonne bonne'. De huidige traditionele sinterklaasliedjes die gezongen worden stammen vrijwel geheel uit de tweede helft van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw. Het gaat om liedjes zoals “Zie, de maan schijnt door de bomen” , “Zie, ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan” en “O, kom er eens kijken wat ik in mijn schoentje vind”.

HET PAARD VAN SINTERKLAAS

Sedert begin jaren negentig van de 20e eeuw heeft het paard van Sinterklaas in Nederland een naam: Amerigo. In de jaren vijftig en zestig van de 20e eeuw zijn er ook al verschillende namen voor het paard gebruikt, onder meer "Majestueuzo" en "Bianca". In Vlaanderen heet het paard Slecht Weer Vandaag.

de kleding van sinterklaas

De kleding van Sinterklaas is afgeleid van die van een bisschop maar bevat enkele opvallende afwijkingen daarvan. Sinterklaas is daardoor duidelijk te onderscheiden van een echte bisschop. Heel vaak is de kleding van Sinterklaas vaak om praktische redenen eenvoudiger uitgevoerd dan hier beschreven. Wat bij Sinterklaas doorgaans een tabberd of tabbaard wordt genoemd, is in de katholieke liturgie de soutane of toga. Dit is een lang priesterkleed dat bij bisschoppen paars is. De eigenlijke soutane heeft 33 knoopjes maar bij Sinterklaas is deze vaak eenvoudiger uitgevoerd. Wanneer de Sint gaat paardrijden, draagt hij vaak een tot broekrok vermaakte tabberd. Over de tabberd draagt de Sint een albe. De albe is met kant afgezet en eindigt tussen knieën en enkels. Op de albe draagt de Sint over zijn schouders een rode stola. Om deze op zijn plaats te houden, draagt Sinterklaas vaak een cingel om zijn middel. Dit is een koord met kwastjes aan het einde. Een van de grootste en opvallendste kledingstukken is de rode koormantel. Deze mantel draagt Sinterklaas over alle andere kledingstukken heen. Het is een wijde rode lap die vanaf de schouders tot bijna op de grond hangt en aan de voorkant met een ketting en twee haakjes wordt vastgemaakt. De mantel heeft meestal ook nog een kap met mooie gouden franjes eraan. De mantel van Sinterklaas os allemaal met goud en band versierd. De binnenkant is goudgeel of wit. Als hoofddeksel draagt Sinterklaas een rode mijter, wat in de katholieke kerk niet door bisschoppen wordt gedragen. Ook de kromstaf is van oorsprong een waardigheidsteken van een bisschop. De staf van Sinterklaas heeft wel een duidelijk andere vorm dan die van een bisschop: de krul is groter en steekt aan beide zijden van de staf uit. De krul is een symbolische slang, teken van wijsheid en oneindigheid, die uitloopt in een verticale lijn naar beneden, de afdaling van geest of wijsheid naar aardse sferen. Verder draagt hij meestal zwarte schoenen, lange witte handschoenen, soms paarse. Om zijn ringvinger draagt hij een gouden bisschopsring met een robijn erin. Deze hoort traditioneel om de rechterringvinger, maar vaak draagt Sinterklaas hem links zodat hij met het handen geven niet zo in de weg zit.

Sinterklaaslekkernijen

Typische lekkernijen die bij het sinterklaasfeest horen zijn:

speculaaspoppen, chocola (zoals chocolademunten, chocoladesigaretten, chocolademuizen en chocoladekikkers) chocoladeletters, banketletters, amandelletter of boterletter, borstplaat, marsepein, strooigoed, taaitaai, pepernoten, kruidnoten, schuimpjes, suikergoed, karolientjes, bisschopswijn, buikman, krol of anijskrol, borsthoning

SINTERKLAASINTOCHT

De jaarlijkse intocht van Sinterklaas en Zwarte Piet is het officiële sein voor kinderen dat ze vanaf dat moment hun schoen mogen klaarzetten. Als ze zoet zijn geweest mogen de brave kinderen er ook de volgende ochtend iets in hun schoen verwachten.

De landelijke intocht in Nederland  heeft plaats half november en dit steeds  op de eerste zaterdag na Sint-Maarten, wiens feestdag op 11 november valt. Al vele jaren wordt deze intocht  rechtstreeks op TV uitgezonden. Sinds 1985 maakt Sinterklaas voor zijn landelijke intocht gebruik van een stoomboot, de 'Pakjesboot 12' genaamd. Alle andere dagen van het jaar heet dit stoomschip Hydrograaf. Ook in België komt Sinterklaas dezelfde dag aan,  altijd de zaterdag na de andere kindervriend Sint-Maarten. Sinterklaas en Zwarte Piet  komen elk jaar aan in Antwerpen. Ook in België wordt deze intrede  rechtstreeks uitgezonden op één of Ketnet onder de naam “Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint”.

De plaatselijke intochten zijn altijd vanaf dezelfde middag als de landelijke intocht tot op 6 december. Vaak komt de Sint dan te paard maar in de huidige tijd zijn ook andere vervoermiddelen niet ongewoon!

ZWARTE PIET

Zwarte Piet is de hulp van Sinterklaas.  Zwarte Piet brengt tijdens het sinterklaasfeest in december de cadeautjes door de schoorstenen van de huizen tot binnen de huiskamer, uiteraard als de mensen slapen. Tot  ongeveer 1980 droeg Zwarte Piet een roe en een zak met snoepgoed. Met de roe moest hij stoute kinderen afschrikken. De brave kinderen kregen snoep en cadeautjes. Wanneer kinderen stout waren geweest  zouden zij gestraft worden met de roe of in de zak meegenomen worden naar Spanje. Gelukkig is tegenwoordig  het straffen,  omwille van nieuwe en dus  veranderende opvoedkundige inzichten verdwenen uit het karakter van Piet, tezamen met de roe. De oude rol van Zwarte Piet komt nog wel terug in sinterklaasliedjes: zoals “wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe”. Zwarte Piet is herkenbaar aan het feit dat hij zwart of bruin van kleur is en aan een pofbroek en een hoed met veer. Vaak heeft hij zwarte krullen, gouden oorringen en rood geverfde lippen.